Ukrayna ve Gürcistan savaşları; FTX ve Lehman Brothers
Batı’nın son on yıldır Ukrayna’da ve dünyanın dört bir yanında Rusya’ya karşı hibrit nitelikli bir vekalet savaşı yürüttüğü pek kabul gören bir fikir değil.
Bu fikir pek ikna edici gelmiyorsa başlamadan evvel sizi şuraya ve şuraya alabilirim. Gayet göz önünde olan biten hadiselerden bahsediyoruz.
Ve bu vekalet savaşında Ukrayna ve silahlı kuvvetleri birincil ve hatta ikincil değil, en iyi ihtimalle üçüncü sınıf bir rol oynuyor.
Kulağı olan işitsin, gözü olan görsün, burnu olan koklasın. Başlayalım.
Kongre ara seçimleri ve G20 zirvesi
Son bir aydır, vergi cenneti Bahamalar’da kayıtlı FTX kripto borsasının iflası gündemde. Şirketin kurucusu Sam Bankman-Fried, “bir gecede” 16 milyar dolarlık servetini kaybetti ve medyada birdenbire super-villain bir karaktere dönüştü.
Sam Bankman-Fried’in özellikle Demokrat Parti’nin baş sponsorları listesinde yer alması ve Ukrayna’ya yardım olarak tahsis edilen parayı aklaması, iflas hadisesi dahilinde üzerine kafa yorması lazım olan başka konuların da olduğunu söylüyor.
Ve iflasın yakın zaman önceki Kongre ara seçimleri ve G20 zirvesiyle eş zamanlı olarak geldiği de düşünülürse işin içindeki bit yeniğini fark etmek zor olmuyor.
İflasın 8 Kasım seçim gününden sonra ve Bali’deki zirvenin arifesinde gerçekleşmesi dikkat çekici. Bunun Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile ABD Başkanı Biden arasında gerçekleşen görüşmenin havasını etkilediğine kuşku yok.
Gürcü savaşı
Elbette tesadüf olarak değerlendirilebilir ancak yine de şunları not etmekte yarar var:
2008’de Gürcistan’da, 2022’de Ukrayna’da savaşın patlak vermesinde bazı ortak noktalar mevcut. “08.08.08 savaşı” sırasında Rusya, Gürcü ordusunun tek taraflı bağımsızlık ilan eden Güney Osetya ve Rus barış güçlerine yönelik saldırısına karşılık vermişti.
Minsk anlaşmalarının Kiev tarafından sürekli ihlal edilmesi ve silahlı oluşumlarının Donetsk ve Lugansk’a saldırıları, yine aynı şekilde savaşın başlamasına neden oldu.
14 yıl önce Gürcü ordusunu yenen Rus ordusu, Tiflis’i ele geçirmeye ya da Gürcistan topraklarını ilhak etmeye hiç yeltenmedi; Gürcistan’ın silah bırakması ve Moskova’ya karşı nötrlenmesi onlara yetti ve arttı da.
Fakat ABD ve müttefiklerinin Ukrayna’ya askeri yardım lojistiğinin bloke edilememesi nedeniyle aynı şey bugün yaşanmadı. Coğrafi faktör bunu engelledi.
Siyasi faktör bu neticeye varılmasında daha etkili oldu; zira Rusya’nın doğalgaz ve petrol müşterisi Brüksel de elindeki tüm imkanıyla Kiev’in yanında saf tuttu.
Sonuç olarak savaş onuncu ayına giriyor ve yakında İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Avrupa’da yaşanan en uzun süreli savaş olacak.
Lehman Brothers’ın iflası, 2008 yılında savaşın başlamasından sadece beş hafta sonra, 15 Eylül’de ilan edildi; bugün ise Batı iktisadi sistemindeki zayıf halkanın kendini göstermesi neredeyse dokuz ay sürdü.
Batılı finans kurumlarının güvenlik marjı şimdi 14 yıl öncesine göre çok daha düşük ve esasında kripto borsasına değil, Credit Suisse ve Deutsche Bank gibi uçurumun eşiğinde olan bazı sorunlu devlere dikkat etmek daha mantıklı olur.
Yani FTX işaret fişeğiydi.
FTX’in iflası kripto borsalarında zincirleme etkiye neden oldu — en son 28 Kasım’da BlockFi da iflas başvurusu yapmıştı — ve mahalledeki yangının tüm kenti sarması da ihtimal dahilinde.
Koşullar benzer ve olayların gidişatı benzer matematiklere sahip. Ve Batı, Rusya’ya karşı yürüttüğü hibrit savaşta kazananın henüz belli olmadığını giderek daha net bir şekilde fark etmeye başladı. Nitekim Latin Amerika ve Afrika’nın vasal devletleri Batı’yla olan kadim köle-efendi ilişkisine yavaş yavaş paydos veriyor.
