Ukrayna'nın Kursk ve Belgorod macerası
"ABD'nin savaşın daha uzun sürmesine ihtiyacı var. Bu yüzden çatışmanın komşu ülkelere yayılmasını kışkırtmak için her türlü fırsatı kolluyorlar."
Çevirmenin notu: Rusya Federasyonu’nun Belgorod ve Kursk oblastları, pek tartışma konusu olmasa da savaşın doğrudan muhatabı ve her gün Ukrayna’nın sabotaj ve saldırılarına maruz kalıyor. Rusya vatandaşı sığınmacılardan oluşan örgütler de Ukrayna’ya destek veriyor.
Rusya sınırlarına yönelik bu “saldırı dalgaları” serisinin ilki 12 Mart’ta gerçekleşti. Harkov oblastındaki Odnorobovka’dan yola çıkan Ukraynalılar Belgorod oblastındaki Nehoteyevka ve Spodaryuşino yerleşimlerinin yakınından geçmeyi planladılar ancak 234 asker öldü.
Ukraynalılar, özellikle Rus Gönüllü Birlikleri (RDK) elemanlarının başarısız operasyonlarda imtiyazlı olmasından memnun değiller. Onlara göre, RDK mensupları, Ukrayna ordusunun pek çok biriminden çok daha iyi donanımlıydı. Bu durumun gerekçeleri aşağıda.
Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin Kursk-Belgorod macerası: Nedenleri ve hedefleri
Rostislav İşçenko
16 Mart 2024
Yerel basının Belgorod ve Kursk oblatlarının sınır bölgelerinde Rusya topraklarına yapılan saldırıdan, kendi medya faaliyetleri sayesinde Kiev rejiminin neredeyse baş belası haline gelen talihsiz Budanov’u sorumlu tutması boşuna değil.
Kendisine bağlı özel harekât kuvvetlerinin kabiliyetleri oldukça sınırlı. Buna hem Belgorod oblastında hem de güney (Tavriçeskiy) yönündeki faaliyetleri esnasında defalarca şahit olduk. Kısa süreli bir baskın, arkadan göstermelik bir çıkarma, bir sınır yerleşiminin bir kısmının geçici olarak [kelimenin tam anlamıyla birkaç saatliğine] ele geçirilmesi, bir sınır kontrol noktasından fotoğraflar... Genel manada, bayrak gösterileri ve sabotaj eylemleriyle sınırlı kalıyorlar. Esasında özel harekât kuvvetleri tam da bunun için tasarlanmıştı ve cephede sadece piyade olarak kullanılıyorlarsa, bu başlı başına ciddi bir krizin ve asker eksikliğinin işaretidir. Konvansiyonel cephe harekâtlarına katılımları, standart kara kuvvetlerinin taarruz başlatması için uygun bir pozisyon yakalamakla sınırlı.
Bu durumda, operasyona başlayan özel harekât müfrezelerinin ilk aşamada, iki ya da üç sınır köyünü işgal etmek ve bir süre tutmak gibi sınırlı bir görevi vardı. İkinci olarak, orduya ait zırhlı araçların ve topçu birliklerinin desteğine bel bağlıyorlardı, ikinci kademede ise onları çabucak Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin standart ordu birlikleri takip ediyordu. Üçüncüsü ve en önemlisi, sürpriz etkisinin işe yaramadığı ve standart özel harekât baskınının işe yaramadığı anlaşıldıktan sonra, Rusya topraklarına saldırı teşebbüsleri durmadı, bilakis yoğunlaştı. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri ikinci bir kademe olan ordu ihtiyatını devreye soktu. Ve Rusya topraklarında, sınıra otuz ya da elli metre mesafede olma şanssızlığına sahip bir idari binada standart bir fotoğraf çekimi tertip etmek için gerekenden çok daha güçlü oldukları ortaya çıktı.
Tüm bunlar, Budanov’un görevlendirdiklerinin yapabileceklerinden çok daha kapsamlı bir operasyonun tertip edildiğini gösteriyor. Bu durumda, ordu tarafından takviye edilen özel harekât kuvvetleri, Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin güçlü bir birliğinin sadece öncü müfrezesiydi ve tamamen Ukrayna komutanlığı tarzında, bu operasyondan ağır kayıplardan başka bir şey çıkmayacağı anlaşıldıktan sonra bile verilen görevi yerine getirmeye devam etti.
Bu büyüklükte ve sürede bir operasyon, Budanov’un departmanı tarafından tertip edilemezdi. Ukrayna Genelkurmayı (Sırskiy) ile koordinasyon ve siyasi bir karar (Zelenskiy) gerektiriyordu. Ayrıca operasyonun Rusya topraklarına bir baskın girişimiyle değil, insansız hava araçlarının sayısında keskin bir artışla, her gün Rusya topraklarını ciddi derinliklerde vurma teşebbüsüyle ve Belgorod da dahil olmak üzere Rusya’nın sınır yerleşimlerinin bombalanmasıyla [topçu, roket güdümlü el bombalarıyla] başladığı unutulmamalı. Yani, hazırlık aşaması dikkate alındığında, operasyon en az on gündür, hatta iki haftadır gelişiyor. Ani yarma girişimi sırasında, Ukrayna saldırılarının yüksek yoğunluğu üç ya da dört gün boyunca devam etti ve bu noktada sınırı aşma girişimleri henüz tamamlanmadı.
Başta uzmanlar tarafından tüm bu hadisenin Putin’in seçim performansını mümkün olduğunca kötüleştirmeyi amaçladığı öne sürülmüştü. Bu türden bir görevin ikincil ve tali bir görev olarak belirlendiğini göz ardı etmiyorum ama ana görev olamazdı. Ukrayna yönetimi, silahlı kuvvetlerin kayıplarına karşı tüm kayıtsızlığına rağmen hala askerlerin hayatlarını ihtiyacı olan bir şeyle takas etmeye çalışıyor. Bu açıdan bakıldığında Zelenskiy ve dostlarının yanı sıra Avrupalı ve denizaşırı dostları, Putin’in bu seçimdeki performansının ne olacağını [yüzde 85, 75, 65] umursamıyor; Putin’e oy verenlerin sayısındaki düşüşün Ukrayna’ya hiçbir şekilde faydası olmayacak. Putin, yine de ilk turda kazanacak ve önümüzdeki altı yıl boyunca Rusya’nın devlet başkanı olacak. Kiev rejiminin kalan süresi ise en az bir kat daha kısa olacak.
Kiev’in böylece Rusya ordusunu Donetsk yönünden uzaklaştırmaya ve ordunun Maryinka, Avdeyevka ve Bahmutsk istikametlerindeki baskısını zayıflatmaya çalıştığı da iddia edilmişti.
Bu tür düşünceler Kiev’in siyasetçilerine ve ordusuna ilham vermiş olabilir ama yalnızca olası eşlik eden bonuslar olarak. Rusya’nın Ukrayna’dan daha fazla eğitimli rezervi olduğu ve diğer yönlerdeki çabalarını zayıflatmadan işgal amaçlı grubu yok edebileceği için rezervlerin saptırılması da ana hedef olamaz.
Benim de vurguladığım üçüncü varsayım ise Zelenskiy/Budanov’un PR kampanyasının Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin kabiliyetlerini göstererek Batı’nın, Ukrayna’nın uzun süre savaşabileceğine inanmasını ve Kiev rejimine büyük miktarlarda yardım yapmasını ve silahlarını daha güçlü bir şekilde paylaşmasını amaçladığı.
Bu varsayımı sınırdaki saldırının ilk gününde, çoğunlukla güçlendirilmiş özel harekât birliklerinin dahil olduğu ve standart ama daha büyük ölçekli bir baskınla karşı karşıyaymışız gibi göründüğü zaman yapmıştım. Ancak yukarıda da belirtildiği gibi, ertesi günün sonunda bunun bir askeri istihbarat (GUR) operasyonu değil, ordu operasyonu olduğu ve Kiev’in bunu taktiksel bir siyasi veya enformasyonel değil, stratejik bir askeri operasyon olarak gördüğü anlaşıldı.
İmha edilen teçhizat ve personel miktarı, Ukrayna’nın 2023’te gerçekleştirdiği ve kamuoyunda büyük yankı uyandıran yaz ve sonbahar taarruzlarıyla karşılaştırılabilir düzeyde [hatta bazı durumlarda birim zamanda daha fazla] oldu. Fakat o dönemde Kiev’in büyük bir eğitimli rezervi vardı ve güney cephesini en azından Kırım adalarına ve Mariupol’e kadar geri itmek, Donbass’tan Herson’a uzanan Novorossiysk balkonunu tamamen ortadan kaldırmak gibi iddialı bir görev üstlenmişti.
Belgorod ve Kursk oblastlarına saldırılarda Kiev’in rezervleri sınırlı ve başka güzergahlarda bunlara şiddetle ihtiyacı var. Cephe sadece Avdeyevka’da değil, aynı zamanda Çasov Yar bölgesinde, Novosyolka yakınlarında [Ugledar’daki Ukrayna grubunun arkasına erişimi olan], Kupyansk yakınlarında, Terniy yakınlarında ve Seversk yönünde de her an çökme tehdidiyle karşı karşıya. Rusya topraklarına herhangi bir derinlikte varsayımsal bir ilerleme herhangi bir stratejik avantaj sağlamaz. Mevcut kuvvetler dengesiyle, yarma grubu son derece hızlı bir şekilde lokalize edilip imha edilecek ve elde edilen PR etkisi negatif olmasa da minimum düzeyde olacaktır.
Bir buçuk yıl önce Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin Belgorod-Kursk istikametinde, Rusya topraklarına girme tehlikesi olduğunu yazmış ve söylemiştim. O dönemde Rusya ordusu, sayısal olarak Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinden hala gerideydi. Tüm kuvvetleri Kupyansk’tan Zaporojye’ye uzanan yay üzerinde ve Ukrayna birliklerinin faaliyetlerini kontrol altına almak üzere Herson köprübaşında yoğunlaşmıştı. Sınır hattı henüz tahkim edilmemişti ve sınırı koruyan birlikler de büyük bir Ukrayna taarruzuna etkili bir şekilde karşı koymak için henüz yeterli değildi. Balakliya’dan Jerebets Nehri’ne kadar başarılı bir taarruz gerçekleştiren Ukrayna ordusu açısından Rusya topraklarının işgalinin PR etkisi çok daha büyük olacaktı ve operasyona katılan birlikler, maceracı bir şekilde derin yarmalar planlamadıkları sürece, hayatta kalma ve birkaç sınır yerleşimini oldukça uzun bir süre [haftalar hatta aylar] tutma konusunda mükemmel bir şansa sahipti.
Bir buçuk yıl önce cephe hattının uzatılması Rusya’nın çıkarına değildi ama Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin işine geliyordu. Bugün ise durum tam tersi: Rusya rezervler ve manevra kabiliyeti açısından avantajlı ve daha uzun cephe hattı onun lehine işliyor, Ukrayna ordusunun ise söylendiği gibi Rusya topraklarında [sınır bölgelerinde bile] etkili bir şekilde tutunma şansı yok. Henüz sınırı bile geçemediler, anlamsız ama çok acı kayıplar verdiler.
Peki Kiev neden operasyonu 2022’de ya da 2023’ün başlarında [ılımlı versiyonunun geçme şansı varken] düzenlemedi de şimdi, tek bir başarı şansı bile yokken birliklerini anlamsız bir saldırıya sürükledi?
Ukrayna Silahlı Kuvvetleri üst karargâhının, birliklerin savaş kabiliyetleri tamamen tükenene kadar taarruz eylemlerine devam etme pratiği [2023 yaz-sonbaharında açıkça görülmüştü] dikkate alındığında, Kiev’in Harkov ve Suma yönlerinde konuşlanan Rusya ordusunun hacmini ve bileşimini değerlendirdiği ve Rusya’nın taarruzundan korktuğu için “taçlandırma numarasını” uygulamaya —Rusya taarruzunu kendi taarruzuyla önlemeye ve taarruz faaliyetini mümkün olduğunca uzun süre sürdürmeye— karar verdiği varsayılabilir. Kiev, Ukrayna ordusu ilerlemeye çalışırken Rusya Silahlı Kuvvetlerinin onlara müdahale etmediğini ve siperlerden çıkan birliklere ağır kayıplar verdirme fırsatını değerlendirdiğini biliyor. Dolayısıyla Kiev, Rusya’nın, kendisi için felaketle sonuçlanabilecek saldırısını ertelemenin bedelini askerlerinin canıyla ödüyor.
Ancak bu varsayım cephedeki gerçek durumla uyuşmuyor. Kiev artık büyük rezervlere sahip değil ve altı ay boyunca taarruza geçemez. En iyi durumda, Ukrayna ordusu tarafından oluşturulan vurucu ekibin kuvvetleri iki hafta boyunca bazı soluk faaliyetler için yeterli olacaktır. Aynı zamanda, büyük çaplı bir provokasyon Moskova’yı birliklerini planlanandan daha önce Harkov’a getirmeye zorlayabilir. Görünen o ki Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, Rusya’nın taarruzunu geciktirmek yerine tam tersine başlangıcını hızlandırıyor.
Ukraynalıların bir buçuk yıl önce, objektif olarak cephe hattını uzatmakla ilgilendiklerinde böyle bir operasyon düzenlemeye kalkışmadıklarını ama Rusya sınırındaki saldırıdan kaynaklanan diğer sorunlarla birlikte cephe hattını uzatmanın Kiev için son derece dezavantajlı ve hatta büyük ihtimalle ölümcül olduğu bir zamanda bunu başlattıklarını hatırlatmak isterim.
Tüm bu hesaplamalar son derece basit ve yüksek askeri eğitim gerektirmez. Herhangi bir bölük komutanı ve hatta müfreze komutanlarının büyük çoğunluğu bu Ukrayna sortisinde yaşanacakların hesabını çıkarabilir. Kiev’deki karargâhın bu maceranın salt askeri boyutunun baştan kaybedildiğini anladığından hiç şüphem yok. Dolayısıyla, Ukrayna ordusunun Slobojansçina operasyonundan asıl istifade edenin Ukrayna dışında ve büyük ihtimalle Avrupa dışında olduğunu varsaymak doğru olacaktır.
ABD’nin Rusya ile batı yönündeki savaşın en az üç yıl, tercihen daha fazla sürmesine ihtiyacı var. Fakat, yeterli Batılı askeri ve siyasi uzmanlar da dahil olmak üzere hiçbir normal insan Kiev’in birkaç aydan daha uzun süre dayanabileceğine inanmıyor.
Avrupa’nın ABD çıkarları için savaşa girme zamanı geldi. Belki hepsi birden değil ama bazılarının kendilerini Rus tanklarının altına atmasının zamanı geldi. Birileri için zaman geldi ama gönüllü yok. Bir buçuk yıl içinde ABD, Avrupalıları öldürecek ama o zamana kadar çok geç olacak. Şimdi savaşmalıyız, en geç yaz ve sonbaharda.
Şimdi Rusya ile uzlaşmacı bir barışın Avrupa’daki destekçileri [ki sayıları giderek artıyor], Kiev’i halihazırda işgal ettiği bölgeleri [muhtemelen Herson ve Zaporojye’deki bölgesel merkezlerle birlikte ve Harkov’un Rusya’ya teslim edilmesi de ihtimal dışı değil] Rusya’ya vermeye zorlama fikrini aktif bir şekilde destekliyorlar. Bunun karşılığında Ukrayna’nın sağ kıyısı Batı’nın etki alanında kalacak, sol kıyıda ise Moskova kendi hayatını istediği gibi düzenlemekte özgür olacak ve bu da güvenliğini garanti altına alacaktır.
ABD, Rusya’nın pazarlık yapmasından, kendisi için ek tavizler koparmasından ve Batı’da barışı tesis ettikten sonra Doğu’da ellerini çözeceğinden ve böylece Washington’u Çin ile yüzleşmede herhangi bir umuttan mahrum bırakmasından korkuyor. Yani küresel çatışmayı Rusya-Çin bloku kazanacaktır. Bu da Doğu Avrupa’nın ve Batı Avrupa’nın kayda değer bir bölümünün Rusya’nın etki alanına gireceği ve böylece “Ukrayna barışı” sonucunda verilen ilk tavizin dengeleneceği anlamına geliyor.
Amerikalılar, Rusya ile derhal topyekûn bir savaştan yana olan Avrupa’daki müttefiklerinin pozisyonunu güçlendirmek için, derhal daha fazlasını isteyeceği için taviz verilemeyecek olan “saldırgan Moskova” tezini doğrulamaya ihtiyaç duyuyor. Bu bağlamda, Rusya’nın Suma ve Harkov’daki büyük taarruzu, Ukrayna ordusunun durumunu kötüleştirmesine rağmen Washington’un Avrupalılara baskı yapmasına olanak tanıyor ve bunun Kremlin’in “toprak karşılığında barış” önerilerine verdiği yanıt olduğunu iddia ediyor. Moskova’nın derhal yeni topraklar ele geçirmek için harekete geçtiğini ve yakında Avrupa'ya geleceğini söylüyorlar.
Dışarıdan bakıldığında ne kadar saçma görünürse görünsün, bu tür propagandalar Avrupalıların on yıllar, hatta yüzyıllar boyunca geliştirdikleri Rusya algılarına organik olarak yerleşiyor. Her halükârda Kiev, son haftalarda Moskova’yı Harkov ve Suma’ya saldırması için aktif bir şekilde kışkırtmakla kalmıyor, Batı Avrupa da Ukrayna’ya Rusya topraklarını şu anda olduğundan çok daha derinden vurabilecek daha uzun menzilli silahlar verme alternatiflerini sürekli tartışıyor. Bu aynı zamanda Rusya’yı Kupyansk’tan Belarus sınırına kadar olan bölgede bir saldırıya kışkırtmanın ve böylece Rusya topraklarını saldırılara ve bombardımana karşı güvence altına almanın bir yolu. Sanırım son iki hafta içerisinde Belgorod oblastında can kaybının yaşanmadığı sadece bir gün oldu. Yine de bombardıman vardı, sadece insanlar şanslıydı.
Bir buçuk yıl önce Ukrayna’nın kuzeydoğu taarruzunun başlamasından önce Kiev’in kontrol ettiği Ukrayna toprakları dışında Rusya’ya saldırma teşebbüsü, Moskova’ya karşı ivedi bir iktisadi zafer kazanmayı uman ve savaş bölgesinin genişlemesinden korkan Avrupa’nın sert tepkisine yol açmıştı. Şimdi Avrupa da savaş bölgesinin genişlemesinden kaçınmak istiyor ama buna katılmayı da göz ardı etmiyor. Bu nedenle, açıklaması ne olursa olsun, Rusya birliklerinin Harkov ve Suma oblastlarına yeniden girmesine sert bir tepki beklenebilir.
Amerikalılar bu sert tepkiyi kışkırtmak, yakalamak ve körüklemeye devam etmek, Avrupa devletlerini ve toplumlarını, savaş beklentisinden daha az korkutucu hale geldiğinde savaş histerisine sürüklemek istiyorlar.
2014’ten bu yana birbirini izleyen her tur, savaş alanının her genişlemesi, krizin her derinleşmesi Kiev tarafından Washington ile önceden iş birliği yapılarak kışkırtılmıştı. Şimdi neden aynısı yaşanmasın ki?
Kiev rejimi başka türlü nasıl savaşacağını bilmiyor. Başta en azından birkaç NATO ülkesinin hızla kendi safında savaşa gireceğine inanıyordu. Şimdi ABD de bununla ilgileniyor, zira Rusya’yı Çin’le olan çatışması boyunca Batı’da meşgul edecek bir şeye ihtiyacı var ki bu halihazırda Washington’un öncelikler listesinde üst sıralarda yer alıyor.
Bu yüzden Ukrayna’ya tank yok ama uzun menzilli füzeler her zaman hoş karşılanıyor. Bu aynı zamanda Moskova’nın savaş bölgesini dramatik bir şekilde genişletmesini sağlamanın ve bunu Avrupa’ya casus belli olarak satmaya çalışmanın bir yolu.
ABD’nin savaşın daha uzun sürmesine ihtiyacı var. Bu yüzden çatışmanın komşu ülkelere yayılmasını kışkırtmak için her türlü fırsatı kolluyorlar.