Mihail Delyagin yazdı: Rusya'nın 2024 bütçesi, resesyon ve spekülasyon

"Ekonomiye yapılan harcamaların azaltılması, ekonomiyi modernize etmeyi reddetmenin bir delili."

Getty

Çevirmenin notu: Rusya’nın 2024 bütçe tasarısı fazlaca şaibe barındırıyor. Tasarı, amacının çok daha ötesinde, mali oligarşinin çıkarları doğrultusunda dizayn edilmişe benziyor. Duma İktisadi Politikalar Komisyonu Başkan Yardımcısı ve Adil Rusya milletvekili Mihail Delyagin yorumlamış.

---

2024 bütçesi: Resesyon ve spekülasyon

Mihail Delyagin

Svobodnaya Pressa

5 Ekim 2023

2024 bütçe tasarısı hala değişmez liberal dogmalara dayanıyor ve üzerine sadece hakikatin bir kısmı serpiştirilmiş. Tasarıda, Rusya’nın kapsamlı bir modernizasyon temelinde dönüştürülmesi zarureti göz ardı ediliyor. Asıl gaye, mali spekülasyonu teşvik etmek, katma değer üretimini bastırmak ve Rusya’nın iktisadi sömürge konumunu (hammadde satma ve izin verilirse bunların işlenenlerinin bir kısmını satın alma şeklindeki) daha da kötüleştirmek.

Günümüz koşullarında ölümcül bir hal alan devletin rolünü en aza indirmeye dönük liberal zorunluluk olduğu gibi muhafaza edildi.

Federal bütçe harcamaları (askeri harekatlar nedeniyle) 2023’te GSYİH’nin yüzde 19,1’inden 2024’te GSYİH’nin yüzde 20,4’üne (2022 seviyesinin sadece biraz üzerinde, yüzde 20,3) yükselmek zorunda kaldı. Bu oranlar, 2025’te yüzde 18,0’e ve 2026’da GSYİH’nin yüzde 17,6’sına düşürülecektir.

Hedef, bütçe açığını üç yıl boyunca GSYİH’nin yüzde 1’inin altında tutmak (2024’te yüzde 0,9, 2025’te yüzde 0,4 ve 2026’da GSYİH’nin yüzde 0,8’iydi). Bu amaçla, 2023’te GSYİH’nin yüzde 17,3’ü olan gelirlerin 2024’te GSYİH’nin yüzde 19,5’ine çıkarılması (2025’te yüzde 17,6’ya ve 2026’da GSYİH'nin yüzde 16,8’ine düşürülmesi ve devlet gelirlerinin azaltılması, liberallerin önceliği olmaya devam ediyor) makul bir şekilde mantıksız.

Dogmalarının tehlikeliliği sadece teori tarafından değil, tarih tarafından da defalarca çürütüldü; özellikle de 2022 sonunda bütçe harcamalarındaki sıçramanın ve Ocak 2023’teki 1,7 trilyon rublelik açığın enflasyonist sonuçlarının olmamasıyla. Bilakis bütçe harcamalarındaki artış, anlamlı doğası nedeniyle, 2023’ün ikinci çeyreğinde üretimin ve özellikle yatırımın istikrarlı bir şekilde büyümesini (yüzde 12,8 oranında) sağladı, böylece liberaller ekonomiyi yapay ruble devalüasyonu ve kredi değerlenmesiyle aceleyle boğmak zorunda kaldılar.

Bütçe harcamaları (savunma harcamalarındaki 4,4 trilyon ruble, emekli maaşlarındaki 1,5 trilyon ruble ve kamu borç faizlerindeki 0,8 trilyon ruble artış nedeniyle) 2024 yılında 6,4 trilyon ruble (reel olarak yüzde 14,4) artacak. Fakat daha sonra reel olarak 2025’te yüzde 3,6 ve 2026’da yüzde 3,4 oranında azaltılarak 2023 seviyesini aşacak.

“Bütçe kuralı” yürürlükte kalmaya devam edecek: Batı tarafından belirlenen bin metreküp başına 250 milyar doları aşan doğalgaz ve varil başına 60 doları aşan petrol fiyatlarından elde edilen gelirler Rusya’ya hizmet etmeyip mevduat hesaplarında dondurulmaya devam edecek.

Böylece, petrol üreticileri Batı’nın dayattığı varil başına 60 dolardan petrol satış eşiğini aşmayı öğrenir öğrenmez, Rusya Maliye Bakanlığı (ve bu bütçeyi destekleyecek olan Birleşik Rusya) yaptırımları en azından bütçe açısından uygulamaya başladı.

2024 yılında hesaplarında (Ulusal Refah Fonu dahil) 0,5 trilyon rubleden fazla, 2025 ve 2026 yıllarında ise her biri 1,8 trilyon rubleden fazla para dondurulacak.

Buna ek olarak, bütçe açığının yapısı, fonların “diğer kaynaklara” —muhtemelen “bütçe mevduatlarında” dondurulması da dahil olmak üzere— 2024 yılında 2,4 trilyon ruble, 2025 yılında 2,0 trilyon ruble ve 2026 yılında 1,8 trilyon ruble aktarılmasını öngörüyor.

Bütçe harcamalarının yapısı, yeni oblastların yeniden inşası, savunma sanayiinin ve bilimin dönüştürülmesi ve genel manada kalkınma ihtiyacını yeterince dikkate almıyor.

Savunma harcamaları nihayet en önemli öncelik haline geldi ama tüm artışları “diğer konulara” dahil edildi (2023’te 0,5 trilyondan 2024’te 7,0 trilyona, 2025’te 5,1 trilyona ve 2026’da 3,5 trilyon rubleye çıkarken, Silahlı Kuvvetlere yapılan harcamalar 2023’te 5,4 trilyondan sonraki yıllarda 3,3, 3,0 ve 3,5 trilyon rubleye düşürüldü).

Harcamaların büyük kısmını “diğer” kategorisine taşımak, paranın belirli amaçlar uğruna kullanılmasına imkân sağlar. Bu durum yönetim esnekliğini artırır, ancak stratejik planlamayı daha zor hale getirebilir.

Uygulamalı savunma araştırmaları için ayrılan bütçelerde kabul edilemez bir azalma —2023’te 406 milyardan 2024’te 396,2, 2025’te 325,0 ve 2026’da 345,5 milyara— söz konusu.

Ancak 2025-2026 yıllarında savunma harcamaları azaltılarak 2026 yılında reel olarak neredeyse 2023 seviyesine geri getiriliyor. Bu küstahlık ve gerçeklerin göz ardı edilmesi savunulamaz.

Bütçenin ikinci önceliği emeklilik harcamalarını, yani Sosyal Fona sunulan teşvikleri artırıyor. 2023’te 2,6 trilyon ruble olan bu miktar 2024’te 4,1 trilyon rubleye, 2025 ve 2026’da ise 3,9 trilyon rubleye yükselecek; üstelik emeklilik yaşının yükseltilmesi nedeniyle 2025’te (2023 ve 2027’de olduğu gibi) hiç kimsenin emekli olmayacak olmasına rağmen.

Kuşkusuz faydalı endekslemelere rağmen, emeklilerin yaşam koşullarında ciddi bir iyileşme öngörülemiyor. Ortalama emekli maaşı 2024 yılında aylık 23,4 bin ruble (minimum 13,3 bin) olacak ki bu da reel asgari geçim düzeyinin oldukça altında.

Bu koşullar altında, emeklilik teşviklerindeki sıçrama liberal bürokrasinin sosyal yönelimini değil, kendi faaliyetlerinin sonuçları karşısında artan çaresizliğini, emeklilik reformlarının çöküşünü ve genel olarak yoksulluk üzerinden alınan gerçek bir vergi ile ülkeyi “karanlığa” itme politikasını ifade ediyor (zira insanlar emeklilik katkı paylarını ödemiyor, emeklilik garantilerinin azaltılmasına rağmen emeklilik sisteminin açığını genişletiyor).

2025-2026 yıllarında emeklilik teşviklerinin kesilmesine dönük planlar da öncekiler kadar mantıksız; tabii bundan emeklilik haklarının yamyamca ortadan kaldırılacağını varsaymazsak.

Doğru, eğer emeklilik bütçesi harcamalarındaki artış Emekli Sandığı ve Sosyal Sigorta Fonunun Sosyal Fon altında birleştirilmesi sonucunda yönetim kalitesinin düşmesinden kaynaklanıyorsa, bu bürokratik neoplazmın yavaş ve sancılı bir şekilde normalleşmesi, teşviklere olan ihtiyacın azalmasıyla da kendini gösterebilir.

Çevre harcamalarındaki keskin artış memnuniyet verici, ancak 2023 yılında bu kalemin yüzde 89’unu, 2024 yılında yüzde 92’sini, 2025 yılında yüzde 96,5’ini ve 2026 yılında yüzde 97’sini oluşturan “diğer harcamalar” pahasına gerçekleşiyor. Böylesi bir dar görüşlülük suçun delili.

Aynı zamanda, 2023 ve 2024 yıllarında 19,9 ve 17,7 milyar ruble tahsis edilen toplama, atık bertarafı ve atık su arıtımı, 2025 ve 2026 yıllarında 1,9 ve 2,0 milyar ruble tahsis edilerek neredeyse finanse edilmeyecek.

Ekonomiye yapılan harcamaların azaltılması, ekonomiyi modernize etmeyi reddetmenin bir delili.

Hükümetin yedek bütçelerde kayıtsız ve kibirli bir şekilde yaptığı kesintilerin —371,4 milyar rubleden 2024 yılında 110 milyar rubleye, 2025 ve 2026 yıllarında ise 90 milyar rubleye— hiçbir gerekçesi yok.

Günümüz hakikatlerinin, özellikle de enformatif ve psikolojik savaşın özelliklerinin ve biçimlerinin tam olarak anlaşılamaması, medyaya yapılan harcamaların azalmasıyla ispatlanıyor.

Son olarak, eğitim ve sağlık hizmetlerine ayrılan bütçelerin kesilmesi, liberallerin Rusya’yı zayıflatmaya ve yok etmeye dönük geleneksel arzularının bir delili.

Oblastlara yapılan mali yardımların sürekli olarak azaltılması yetersiz (özellikle de Rusya ekonomisinin durgunluğu ve dünyadaki konumunu giderek kaybetmesi bağlamında, ki bu durum da bütçeye dahil edilmiş ve bütçe tarafından güvence altına alınmıştı). Reel anlamda, 2023 seviyesine kıyasla, bütçeler arası transferler 2024 yılında yüzde 9,0, 2025 yılında yüzde 14,5 ve 2026 yılında yüzde 17,6 oranında azalacak.

Oblastlara verilen destek bütçe kredileri açısından da azalacak: 2023 yılında 197,3 milyar ruble olan net karşılık 2024 yılında 109,0 milyar rubleye düşecek, 2025 yılında 172,8 milyar ruble eksiye geçecek (oblastlar daha önce verilen kredileri aldıklarından daha fazla geri ödeyecek) ve 2026 yılında bütçe kredilerinin verilmesi sona erecek ve geri ödemeleri 359,7 milyar rubleye ulaşacak (oblastlar daha önce verilen kredileri aldıklarından daha fazla geri ödeyecekler) ve 2026 yılında bütçe kredilerinin sağlanması sona erecek ve geri ödemeleri 359,7 milyar ruble olacak.

Sadece toplam bütçe harcamaları içindeki payı (2023’te yüzde 5,0’dan 2026’da yüzde 9,8’e) değil, finansmanı da reel olarak giderek artan tek konsolide bütçe kalemi, kamu borçlarının servis edilmesidir.

Reel olarak harcamalar 2024’te 2023 seviyesini 1,4 kat, 2025’te 1,7 kat ve 2026’da 1,9 kattan fazla aşarak üç yıl içinde 1,5’ten 3,3 trilyon rubleye çıktı.

Bu da en büyük mali spekülatörleri, giderek daha fazla ve açıkça gereksiz krediler ve Rus varlıklarını donduran ve el koyan ülkelere karşı ulusal borcun dikkatli bir şekilde ödenmesi yoluyla vergi mükelleflerinin parasıyla beslemenin, federal bütçeyi yöneten liberallerin temel önceliklerinden biri olduğu anlamına geliyor.

Bu kabul edilemez bir durum ve tüm liberal suç politikalarıyla birlikte derhal iptal edilmeli.