Ugledar savaşları: Rusların bahar harekâtının şekil ve şemaili neye benzeyecek?
Çevirmenin notu: Rus kuvvetlerinin, geçen hafta ele geçirdiği Soledar’da ve halihazırda Bahmut’ta [ya da Artyomovsk’ta] yürüttüğü savaşların amacı belli; buralardan sonra Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin Kramatorsk’a kadar tutunabileceği bir istikamet yok. Pek dikkat cezbetmese de Ugledar’da da benzer şiddetlerde savaşlar yaşanıyor; burası, Rusların baharda başlatacağı belirtilen harekâtın seyrinin nasıl olacağını anlamak için iyi bir prototip. Rus askeri istihbarat teşkilatı GRU’nun eski görevlilerinden Yevgeniy Krutikov’un sahada olup bitenlere dair değerlendirmeleri epey bilgilendirici ve genelde isabetli. Meraklısı için şurada ve şuradaki anlatımlar da faydalı olabilir.
Ugledar savaşları, Rus askeri liderliğinin stratejisine ışık tutuyor
Yevgeniy Krutikov — Vzglyad
26 Ocak 2023
Rus denizcileri Ugledar kasabasına girdi ve kasabanın güneydoğu yerleşimlerine yerleşti. Aynı zamanda Rusya Silahlı Kuvvetlerine bağlı birlikler, tüm temas hattı üzerindeki çeşitli istikametlerde başarılı taarruz operasyonları yürütüyor. Böylelikle 2023 kış harekâtının stratejik planı yavaş yavaş açığa çıkıyor.
Ugledar’da, şiddeti başta bu kasabanın coğrafi konumu ve tarihi tarafından tayin edilen sokak savaşları başladı. Ugledar, bir tepenin üzerinde yer alıyor, beş katlı binalardan müteşekkil dört mikro bölgeden oluşuyor ve Donbass’ın geri kalanından farklı olarak münhasır bir toplu konut bölgesine sahip değil. Bu sebeple Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, burayı büyük bir kaleye dönüştürdü.
Aslında başta Ugledar bağımsız bir yerleşim yeri olarak değil, Donetsk kentine dahil Yujnıy tarzı bir yerleşim olarak inşa edilmişti. Bugün Ugledar’ın altında geniş kömür yatakları var, orada yedi büyük maden inşa edilmesi ve kasaba nüfusunun 100 bine çıkarılması planlanmıştı. Fakat 1970’lerde Kuzbass’ta kömür çıkarmanın daha uygun olacağına karar verildi ve Yujnodonetsk kömür masifinin inşaatı askıya alındı. Bu zamana dek beş katlı binalardan oluşan dört mahalle inşa edilmiş ve buralara yaklaşık dokuz bin kişi yerleşmişti.
Ugledar’a gelenler, Donetsk yolunun karşısında, kasabanın güneydoğusundaki küçük bir daça [kır — ç.n.] topluluğuydu. Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri Deniz Piyadeleri, Ugledar’a bura üzerinden girdi. Ve Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin bir kısmı, son zamanlarda uğruna şiddetli savaşların verildiği Pavlovka köyü istikametinden kasabanın batı ve güneybatı istikametlerini savunmaya odaklandı.
Ukrayna Silahlı Kuvvetlerine bağlı “Kara Kozaklar” olaran anılan 72. tugayın bazı bölükleri ayrıldı; bazıları atık yığınıyla birlikte müstahkem bir alana dönüştürülen birinci madene çekildi. Diğerleri Ugledar sınırları içinde kaldı. Geceleri, tanklar da dahil olmak üzere Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin takviye kuvvetleri oraya gelmeye devam etti. Ancak aynı zamanda Rus denizcileri, Pavlovka’dan batı istikametine doğru Ugledar’a sevk edilmeye başladı, ancak taarruza kalkışmayıp tüm kasabaya çevrelediler ve Ukrayna tanklarının hedefi oldular.
Denizciler geceleri Ugledar’da operasyonlarını sürdürdüler, pompa istasyonunun olduğu alana girdiler ve kasabanın güneydoğusundaki 13. Paraşütçüler Caddesine yerleştiler. 26 Ocak gün ortası itibarıyla bu mikro bölgede kasabadaki emniyet teşkilatı binası ve 1 No’lu lise istikametinde çatışmalar devam ediyor.
Ugledar’ın ele geçirildiğini söylemek için henüz erken. Fakat yalnızca birkaç hafta öncesinde bu küçük ama önemli yerleşim yerini ele geçirme fikri epey tartışmalı görünüyordu. Ugledar, yalnızca bozkırda yüksek bir konum ve kuzeye Kurahovo ve Maryinka’yı menziline alan bir kale olması açısından önemli değil. İşi, cepheyi bombardıman tehlikesi nedeniyle artık kullanılmayan demiryolundan uzaklaştırıyor. Yani bu yol, Zaporojye ve Kırım’a giden kara koridorunun önemli bir bileşeni.
Zaporojye [güney] güzergahındaki Ugledar’da kaydedilen hızlı ilerlemeyle eş zamanlı olarak Rus birlikleri, beş gün içinde Ukrayna Silahlı Kuvvetlerini bozkırdaki birkaç müstahkem bölgede sıkıştırdı ve eski “gri bölgeyi” ele geçirdi. Ukrayna’nın güney güzergahındaki tüm savunmasının üzerine bina edildiği görece büyük iki yerleşim yeri Gulyaypol ve Orehov istikametinde ilerleme kaydedildi. Bu durum, Ukrayna Silahlı Kuvvetlerini tekrar yedek kuvvetleri savaşa sokmaya mecbur bıraktı.
26 Ocak gecesi ve sabah saatlerinde Orehov yakınlarında sağlam bir topçu hazırlığı söz konusuydu. Rus taarruz birlikleri, Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin Zaporojye birliklerinin komutasını Orehov yakınlarındaki yedek kuvvetleri sevk etmeye zorlayan tekil Ukrayna tahkimatlarına hücum etmeyi sürdürdü.
Aynı zamanda Rus birlikleri, Ukrayna Silahlı Kuvvetlerini Kahovka barajın kıyısında, yani aslında Dinyeper kıyısında bulunan küçük bir yerleşim yeri olan Kamenskoye’den çıkardı.
Kamenskoye elbette çok uzak ama sembolik olan Zaporojye’ye direkt çıkan yollardan biri. Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri, Kamenskoye’ye direkt girmeyip temizlemeye başlamasa da Ukrayna Silahlı Kuvvetleri bataklıktaki bu son derece avantajlı pozisyonu terk etti. Geceleri Ukrayna Silahlı Kuvvetlerine bağlı “Gepard” özel kuvvetlerinin bir müfrezesi — bu istikametteki kullanıma hazır son yedek kuvvet — Kamenskoye yakınlarına gönderildi.
Batı tarafında yalnızca birkaç yüksek binanın Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin kontrolü altında kaldığı Maryinka’daki kademeli ilerlemeyi de eklemekte yarar var. Gün boyunca Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, Donetsk Halk Cumhuriyeti’nin Birinci Kolordusunun “eski” kıdemli birliklerinin birkaç saldırısını durdurmayı başardı, fakat ağır kayıplar verilmesi neticesinde 76. Silahlı Havadan Taarruz Tugayı’nın bazı birlikleri Ukrayna kuvvetleri mevzilerini terk etmeye başladı.
Güneyde yaşanan tüm bu hareketliliğe taarruz denemez. Aksine bunlar, son derece başarılı olduğu anlaşılan düzenli keşifler. Esas sonucu: Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, bozkırdaki birkaç savunma hattındaki donanımlı pozisyonlarını kaybetti, müstahkem alanlar topçular tarafından yok edildi ve hücum edilerek ele geçirildi.
Aynı süre zarfında Rus birliklerinin, Soledar’ın ele geçirilmesinden sonra mümkün hale gelen Orta Donestk istikametindeki ilerleyişi de devam etti. Soledar’ın arkasında cephe üç yönde bir top şeklinde şişiyor: Razdolovka’ya ulaştığımız Seversk’e, batıda Vsyukovka’ya ve güneyde Artyomovsk’a [Bahmut].
Ve Artyomovsk’un kuzey civarında, sadece Artyomovsk’u çevreleyen değil, aynı zamanda Ukrayna Silahlı Kuvvetleri birliklerini besleyen üç köyden biri olan Slavyansk’a giden yolu da kapatan, taktik açıdan önemli Krasnaya Gora ve Paraskoviyevka köylerinde [bunlara halihazırda girdik] savaşlar devam ediyor. Artyomovsk’ta, et işleme tesisi alanında [doğu] ve güney istikametinde — Vagner’in taarruz gruplarının Sobaçevka’da ilerlemesiyle — sokak savaşları sürüyor.
Kentin güneybatısında, Kleşçeyevka’nın ele geçirilmesinden sonra taarruz birlikleri kasaba boyunca ve kuzeybatıda Krasnoye [İvanovskoye] köyü istikametinde ilerledi. Kasabadan Krasnoye üzerinden Konstantinovka’ya giden yok şimdiden menzilde. Bu, Artyomovsk’taki Ukrayna garnizonu için ikinci ikmal rotası, fakat yine de bu yol boyunca ilerlemek mümkün. Ancak üçüncü rota — Çasov Yar’a giden — şimdilik tamamen açık. Krasnıy’ın ele geçirilmesi, buranın kontrol altına alınmasına imkan verecek, bu da Artyomovsk’un tamamen kuşatılması anlamına gelecek.
Tüm bunlar, bu alanlarda kesin bir ilerlemenin derhal veya yarın gerçekleşeceği anlamına gelmiyor. Ama bu zaten kaçınılmaz görünüyor. Amerikalıların Kiev’e şimdiden Artyomovsk’tan ayrılmalarını, numaralı tugaylardan birkaçını tutmalarını ve sonunda Slavyansk-Kramatorsk-Konstantinovka aglomerasyonunda yer edinmelerini tavsiye ettiğine dair haberler dolaşıyor. Buranın özellikle Artyomovsk-Soledar-Seversk savunma hattı kırıldıktan sonra daha avantajlı bir nokta olacağı kabul ediiliyor. Fakat bu, Zelenskiy açısından siyasi sebepler yüzünden kabul edilemez.
Ukrayna Silahlı Kuvvetlerini kalıcı biçimde ara veya tümüyle işlevsiz konumlarda tutmaya çalışmanın bir başka sebebi de şu anda beklenen ve sonbahardan önce somut olarak gerçekleşmeyecek olan Batı silahı tedariki. Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin bu teslimatları bazı işe yarar pozisyonlarda beklemesi gerekiyor. Numaralı birkaç tugayın Artyomovsk’ta kuşatılmaları ve bundan sonra kaçınılmaz olarak ölmeleri ihtimali, Kiev’deki hiç kimseyi durdurmaya yetmiyor.
Rusya Silahlı Kuvvetlerinin kış-ilkbahar harekâtı planın stratejik açıdan ana hatları açığa çıkmaya başladı. Görünüşe göre bu, böyle bir dizi cephenin ayrı ve hatta uzak bölgelerine yönelik taarruz eylemlerinden oluşacak.
Bu paniğe yol açar ve Ukrayna Silahlı Kuvvetleri komutasını şaşırtır. Mesele şu ki, Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin Rus birliklerinin yaklaşan harekâtı hakkında bilgisi olsa bile artık yedek kuvvetlere manevra yaptırmak için [daha önceki gibi] zamanları yok. Ayrıca cephe gerisinde yeni oluşturulan tugaylar da dahil olmak üzere bu yedek kuvvetler aşınıyor. Kiev önce hangi deliğin [Ugledar, Gulyaypol, Orehov ya da Kamenskoye] kapatılacağını seçebilecek durumda değil. Siyasi açıdan gerekli karşı taarruzu organize etmek üzere bir “yumruk” oluşturmaya dönük varlığı şaibeli fırsat ortadan kalkıyor.
Geçen hafta Ukrayna Silahlı Kuvvetleri için tek alternatif, Kremennaya’ya ufak çaplı kuvvetlerle saldırma girişimleriydi ama bunun istenenin tam tersi etkisi oldu: Rus birlikleri bu saldırıları etkili bir şekilde püskürttü ve hatta orada eski “gri” bölgenin bir kısmını da ele geçirdi. Bu yüzden, bugün sadece taktiksel başarı değil, aynı zamanda stratejik bir yaklaşım ihtimali de görülebilir. İlerleyiş hızının bazı mücbir sebeplerle azalması zararlı olabilir. Ancak bugün harekât inisiyatifinin Rusya Silahlı Kuvvetlerine geçtiği de söylenebilir.