Düsseldorf yüksek mahkemesinin aldığı karar ve Kuzey Akım-2'nin akıbeti
Alman yargısı, Kuzey Akım-2 doğalgaz boru hattı projesinin AB’nin enerji direktifi kapsamına girdiğine karar verdi.
Düsseldorf Eyalet Yüksek Mahkemesi (OLG), geçen hafta Kuzey Akım-2 hattının, Avrupa Birliği’nin 2018'in aralık ayında revize edilen ‘Yenilenebilir Enerji Direktifi’ kapsamındaki doğalgaz piyasası düzenlemelerine tabi olduğu yönünde karar kıldı.
O sıralarda AB, şiddetli tartışmaların ardından doğalgaz üretimi ve sevkiyatının ayrı olması ve üçüncü taraf tedarikçilerin tüm boru hatlarına erişmesi gerektiğine karar verdi.
Bu revizyonun hedefinde Kuzey Akım-2 projesi vardı ve hattın işletilmesini kısıtlamayı amaçlıyordu.
Geçen yıl federal Alman makamları, Kuzey Akım-2'nin bu direktif kapsamına girdiğini ve projenin, ülke kanunlarıyla çeliştiğini açıklamıştı.
AB’nin ajandası
Kuzey Akım-2 projesinde doğalgazın üreticisi olan Gazprom, aynı zamanda boru hattının da çoğunluk sahibi. AB direktifi ise, diğer piyasa katılımcılarının da bu boru hattına erişimi olması gerektiğini ve hattın yalnızca yüzde 50'sinin kullanılabileceğini söylüyor.
Bu direktifin siyasi güdümlü olduğu, 2018–19'da yaşanan tartışmalarda zaten netlik kazanmıştı. Aslında ortada Kuzey Akım-2'ye istese bile gaz tedarik edebilecek Gazprom dışında başka piyasa katılımcısı da yok.
Sözgelimi direktif, Kuzey Akım-2 gibi yalnızca bir tedarikçiye bağlı olan ve başka hiç kimsenin kullanmak istemediği boru hatlarına gaz tedarikini yavaşlatacak ve bu, AB’de mevcut olan gaz miktarını azaltacak.
Avrupa’nın doğalgaz sorunu
Tüm enerji kaynaklarının fiyatları şu an keskin bir şekilde yükseliyor. Bunun nedeni, soğuk kış [ısıtma nedeniyle artan enerji tüketimi] ve sıcak yaz [klima nedeniyle artan enerji tüketimi] olarak öne çıkıyor. Kovid kısıtlamaları sonrası ekonominin yeniden hareketlenmesiyle gelinen noktada AB’deki gaz depolama tesisleri muhtemelen daha önce hiç olmadığı kadar boş.
Depolama tesisleri genellikle kışın boşaltılır ve yazın doldurulur, çünkü boru hatları kışın yüksek talebi karşılayacak kadar gazı taşıyamaz. Bu yaz depolar yenilenmedi.
Avrupa’da gaz üretimi düşüyor, ancak bir yandan nükleer ve kömürün kullanımdan kaldırılması, diğer yandan elektrikli otomobil sayısının artması nedeniyle AB’nin daha fazla gaza ihtiyacı var.
Buna rağmen AB, acil ihtiyaç duyulan Rus gazının ithalatını kısıtlıyor.
Yatırımcı korumasında Ruslar ilgi alanı dışında
Yatırımcı koruması Batı basınında her zaman destek bulan bir şey. Bu, daima Batı’nın diğer ülkelerle ile yaptığı uluslararası ticaret anlaşmalarının merkezinde yer alıyor.
Bu koruma, her şey bir yana, yatırım kararı veren bir şirkete, karını azaltabilecek müteakip mevzuat değişiklikleri için tazminat talep edebilme olanağı sunuyor.
Yatırım koruması, Batılı şirketler söz konusu olduğunda iyi bir şey olarak tanımlanır ama Gazprom, enerji direktifindeki 2019 revizyonu nedeniyle bu imkandan faydalanamıyor.
Gazprom, yeni boru hattının inşasına yaklaşık 10 milyar euroluk yatırım kararının, AB direktifi kabul edilmeden önce alındığını ve bu sebeple hattın bu yönerge kapsamına girmemesi gerektiğini savunuyor.
Bu talep, şimdi Alman yargısından döndü.
Gazprom’un alternatifleri
Karar henüz kesin değil; Gazprom, halen Federal Adalet Divanı’na gidebilir. Fakat başka alternatifler de bulunuyor.
Öte yandan enerji şirketlerinin hukuki güvenliğini teminat altına alma amacıyla tasarlanmış uluslararası bir sözleşme olan Enerji Direktifine yönelik tahkim yargılamaları da devam ediyor.
AB direktifi uygulanırsa ve Gazprom, bu boru hattının yalnızca yarısını kullanabilirse, şirket tahkim yargılamasında tazminat talep edebilir, yani AB zararı tazmin etmek ve Gazprom’a milyarlar ödemek zorunda kalır.
Ayrıca Gazprom, gaz üretimi ve sevkiyatının ayrılmasıyla boru hattındaki hisselerini de satabilir.
Kuzey Akım-2'ye Biden yönetimi her ne kadar olur verse de, proje Almanya’da yüksek ihtimalle Yeşiller’in iktidara geleceği eylül seçimlerinden önce bir şekilde tamamlanmış olsa da hukuki ihtilaflar hala sürüyor.