Çasov Yar muharebesi: Ukrayna Genelkurmayı, neo-Nazi Sağ Sektör'ü dağıtıyor
"Bunun Ukrayna'da milliyetçiliğin artık revaçta olmadığının bir göstergesi olduğunu sanmıyorum. Sadece artık dokunulmazlar yok, en azından cephede."
Ukrayna Silahlı Kuvvetlerine bağlı Gönüllü Ukrayna Kolordusunun (Sağ Sektör) birliğinde teftişler başladı. Tugayın resmî açıklamasından, Ukrayna Genelkurmayının biraz da Çasov Yar mevkisindeki çöküş karşısında günah keçisi aradığı görülebilir:
“Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Yüksek Komutanlığının, tugayı oluşturan ve savaş omurgasını oluşturan Sağ Sektör’ün tüm komutanlarını ve savaşçılarını diğer askeri birliklere nakletme sürecini başlattığını bildirmek isteriz. Bu eylemlerin nedenlerini bilmiyoruz. Bu süreci durdurmak ve nedenlerini öğrenmek için yapılan hiçbir teşebbüs sonuç vermedi. Belki de birileri Sağ Sektör milislerinin silahlı kuvvetlerin farklı birliklerine dağıtılmasının teşkilatın yok olmasına yol açacağına inanıyor.”
Çasov Yar’da neler oldu?
Ukrayinska Pravda gazetesi, cephenin bu yönündeki kaynaklardan aktararak, “böylesine güçlü bir birliğin” Çasov Yar’dan neden çekildiğini sorguladığını belirtti.
Teftişler, sorunun tugayın kendi içinde olduğunu ortaya koydu. 67. Mekanize Tugay Komutanlığı, son ikmal sırasında diğer birliklerden kendilerine naklolan “acemilere” kötü davranıyordu. Gazeteye göre tugay, bu tecrübesiz askerleri “mayın eşeği” olarak kullanmış.
Voyennoye obozreniye portalı, daha önce Çasov Yar civarında iki Sağ Sektör subayının öldürüldüğünü bildirmişti. Bunlar Teğmen Serhii Konoval (Nord) ve Üsteğmen Taras Petrişin (Kimera) idi. Bunlardan ilki bölük komutanı, ikincisi ise manga komutanıydı.
67. Mekanize Tugayın feshedilmesindeki olası gerekçeler henüz net olmasa da ikna edici tahminler var.
Yine Ukrayinska Pravda gazetesine göre bunlardan ilki, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ve özel kalemi Andrii Yermak’a karşı ileride olası bir ayaklanmayı önleme —yani yılanın başını küçükken ezme— çabası.
Gazete, bir gerekçenin de milislerin yeni Genelkurmay Başkanı Oleksandr Sırski’nin emirlerine itaat etmemeleri olduğuna dikkat çekmiş:
“Eski Genelkurmay Başkanı Valeri Zalujni döneminde Gönüllü Ukrayna Kolordusunun omurgası belirli bir özerkliği korumayı başardı ve Genelkurmay’dan destek aldı, ancak Sırski atandığında düzenli bir ordu tugayı gibi hareket etmek zorunda kaldılar.”
Bu durum, eski kolordu komutanlarının liderlik pozisyonlarına gelmelerini sağlayacak uygun askeri rütbelere sahip olmamaları nedeniyle birliğin komutasında sorunlara neden olmuş:
“Gönüllü Ukrayna Kolordusunun omurgası şu hakikatin önüne kondu: Sadece rütbenize karşılık gelen görevleri yerine getirebilirsiniz. Onlar da bunu siyasi zulüm olarak gördüler.”
Gönüllü Ukrayna Kolordusunun kuruluşu
Kolordu, 2014 yılında, o dönem “terörle mücadele harekât bölgesinde” (ATO) Sağ Sektör militanlarının öncülüğünde kuruldu. Kolordu, uzun zaman boyunca Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinden bağımsız paramiliter bir yapı olarak faaliyetteydi ve resmi statüsü yoktu.
Donbass havzasının harekât bölgesi ilan edilmesinden sonra Kolordu, orduya bağlandı. Daha sonra iki parçaya bölündü: biri özel harekât kuvvetlerine katıldı, diğer de 67. Bağımsız Mekanize Tugay oldu.
Bu tugayın çekirdeğini özel harekât kuvvetlerinin eski 1. Taarruz Bölüğü oluşturuyordu. Daha önce 67. Tugay Bahmut (Artyomovsk) ve Slavyansk’ta faaliyet gösteriyordu.
Zelenskiy’in Sağ Sektör ile oldukça karmaşık ilişkileri vardı. Bir yandan örgütü dizginlemeye çalıştı. Öte yandan, kendisi de onlardan korkuyordu ve büyük oranda kendi hallerine bıraktı.
2019 yılında Sağ Sektör ile Zelenskiy arasında bir çatışma başladı. Ukrayna Devlet Başkanı, Normandiya formatındaki Donbass müzakereleri için Paris’e gittiğinde, Sağ Sektör lideri ve Gönüllü Birlikler komutanı olarak bilinen Dmitro Yaroş’tan tehdit aldı:
“Ayaklanma başlatmayı ve Ukraynalıların teri ve kanı üzerine parazit gibi yapışan tüm bu sahte kartalları vurmayı çok iyi öğrendik. Zelenskiy yemin töreninde yaptığı konuşmada reyting, popülerlik ve makamını feda etmeye hazır olduğunu söylemişti. Hayır, ölecek. Ukrayna’ya ihanet ederse Kreşçatik’te [başkent Kiev’in ana caddesi, ed.n.] bir ağaca asılacak.”
Daha sonra Zelenskiy bu açıklamaları yuttu, ancak 2019’da bir dizi ünlü “sağcı” gönüllü, gazeteci Pavel Şeremet suikastında yer aldıkları suçlamasıyla tutuklamaya sevk edildi.
Ve 2021’de Odessa mahkemesi, Sağ Sektör’ün Odessa hücresinin eski lideri Sergey Sternenk’yu adam kaçırmaktan suçlu buldu ve mallarına el konulmasıyla birlikte yedi yıl hapis cezasına çarptırdı. Duruşma sırasında adliye binası radikal neo-Naziler tarafından basıldı. Beraberinde Devlet Başkanlığı İdaresi saldırıya uğradı.
Tüm bu kötü maziye rağmen Zelenskiy, 2021’in aralık ayında Sağ Sektör gönüllü birliklerinden Dimitro Kotsyubaylo’ya Ukrayna Kahramanı unvanı ve Altın Yıldız Nişanı verdi.
Yorumlar
Ukraynalı siyaset bilimci Oleg Tsaryov ile başlamak fena olmayabilir. Telegram kanalında şunları yazmış:
“Maydan’da yaşananları izleyen herkes, en ateşli Ukrayna milliyetçilerinin, Rusya’da yasal olarak terör örgütü olarak kabul edilen Sağ Sektör örgütüne bağlı olduğunu bilir. Kiev’in Donbass’a karşı yürüttüğü savaşa katılmak için Sağ Sektör mensupları Gönüllü Ukrayna Kolordusunu kurdular. En azılı haydutlar ve korkunç alçaklar burada savaştı.
Bu askerlerden 2018 yılında ayrı bir tugay olan 67. Mekanize Tugay kuruldu. Şimdi, bu birlik Çasov Yar civarında bir dizi mevziiyi paraşütçülere devrettikten sonra, tugay dağıtılacak.
Ukrayna basını teftişlerin devam ettiğini ve milliyetçilerin ana çekirdeğinin diğer birlikler arasında dağıtıldığını söylüyor. 67. Mekanize Tugayın kendisi de sosyal ağlarda bunu doğruluyor ve komutanların soruşturma altında olduğunu ve bunun ceza davasına dönüşebileceğini bildiriyor.
Bazı anlatımlara göre, eski sağcı askerler yeni askerleri savaşa gönderen ilk kişilerdi ve beklenen şekilde pozisyonlarını kaybettiler ve öldüler. Ne kanlı bir zorbalık.
Başka bir deyişle, milliyetçiler hiçbir zaman Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin düzenli bir tugayı olamadılar. Yeterli sayıda insan olmadığından, onları diğer birlikler arasında dağıtmaya karar verdiler. Böylece daha az zarar verecekler.
Bunun Ukrayna’da milliyetçiliğin artık revaçta olmadığının bir göstergesi olduğunu sanmıyorum. Sadece artık dokunulmazlar yok, en azından cephede.”
Gazeteci Semyon Uralov:
“Ukrayna’da kimse bu bariz paralelliğe dikkat çekmeye cesaret edemeyeceği için ben de şunu söyleyeceğim: Sırski, 1775 yılında İkinci Katerina’nın Zaporojye Siç’te yaptığının hemen hemen aynısını yapıyor. Ya da daha yakın bir örneğe ihtiyacınız varsa, biz de geçmişte özel askeri şirketlere bunu yapmıştı. Öte yandan, elden geçirilmeleri için çok geç değil mi?”