Bahmut'ta "telkâri harekât" hazırlığı ve yeni Azovstal
"AZOM büyük bir işletme, temizlenmesi gereken güçlü bir yeraltı altyapısı var. Saldırının karmaşıklığı açısından bir tür Azovstal. Taramalar muhtemelen Azovstal’ınkine benzeyecek."
Çevirmenin notu: Donetsk oblastı sınırlarında yer alan Bahmut ya da Artyomovsk, Mariupol kenti ile beraber son bir yıldır devam eden savaşta en çetin muharebelerin verildiği nokta. Mariupol’deki şiddetli kent savaşlarının ardından yeraltında çok sayıda dehlizleri bulunan Azovstal çelik fabrikasının Rus kuvvetleri tarafından ele geçirilmesi haftalar almıştı. Benzer bir tesis Bahmut’un merkezinde de mevcut. Bu tesisler, Sovyet döneminde nükleer savaş ihtimaline karşı hazırlanmış mühendislik harikası yapılar. Rus gazeteci Darya Volkova’ya konuşan birkaç uzman sahadaki durumu yorumlamış.
Artyomovsk telkari bir askeri harekâta hazırlanıyor
Darya Volkova — Vzglyad
16 Mart 2023
Rus kuvvetleri Artyomovsk’a giden neredeyse tüm yolları kontrolünde tutuyor. Kentin kendisi de operasyonel olarak Rus topçusu tarafından kuşatılmış durumda. Kentte birkaç gündür şiddetli çatışmalar yaşanıyor. Rus kuvvetleri, şu anda Artyomovsk’taki demir dışı metal fabrikasının sanayi bölgesinde kontrolü ele geçirmiş durumda. Bu tesisin özellikleri neler ve neden pek çok kişi burayı Azovstal ile karşılaştırıyor?
Önceki gün Vladimir Zelenskiy, Artyomovsk’un [Bahmut] savunmasını güçlendirme sözü verdi. Nitekim Devlet Başkanlığı İdaresi, Donbass’ın bu bölgesine yeniden takviye kuvvetlerin konuşlandırılmasından bahsetmeye devam ediyor. Artyomovsk, şu anda operasyonel olarak kente giden neredeyse tüm yolları kontrol eden Rus topçusu tarafından kuşatılmış halde. Yaşananlar, Artyomovsk’un tamamen kuşatılmasına ve 2015’te Debaltsevo’da olduğu gibi kazan oluşmasına yol açıyor.
Son haberlere göre Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin dağınık birlikleri Artyomovsk’un köy yollarından ya da ormanlık alanlardan geçerek geri çekilmeye çalışıyor. Donetsk Halk Cumhuriyeti’nin başkanvekili danışmanı Yan Gagin, çamurlu zemin nedeniyle Ukrayna teçhizatının “yüz üstü yattığını”, ordunun yürüdüğünü ve ciddi kayıplar verdiği söyledi.
Gagin’e göre Rus ordusu, kentin yaklaşık yarısını ele geçirmiş durumda ve sanayi bölgesinde “oldukça ciddi” çatışmalar yaşanıyor. Rossiya 24’e konuşan Gagin, “Zira özel olarak tahkim edilmiş ve kale olarak hazırlanmış sanayi bölgesi çok ciddi bir unsur. Oraya saldırmak çok zor” dedi.
Artyomovsk’ta çatışmalar geçen yazdan bu yana sürüyor. Çeşitli tahminlere göre kentte halihazırda 10 ila 20 bin arasında Ukraynalı asker var. Burası Donbass’taki Ukrayna birliklerinin ikmali için önemli bir ulaşım merkezi. Alman Bild gazetesine göre Rus birlikleri tarafından ele geçirilen Artyomovsk’taki tahkimat sistemi, Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin kentte sağlam bir savunma hattı oluşturmak için “son umuduydu”. Ve şimdi “Ruslar sokak sokak ilerliyor”.
Bu haftanın başında Rus kuvvetleri, Zelenskiy’in aralık ayı sonunda Ukraynalı milisleri onurlandırdığı Artyomovsk demir dışı metal tesisinin [AZOM, eski E.I. Kviring demir dışı metaller tesisi] kuzeyindeki Vostokmaş tesisine girdi. AZOM, 1954 yılında inşa edildi ve kent merkezinde yer alıyor.
Tesis nükleer savaş ihtimali göz önünde bulundurularak inşa edildiği için Azak Denizi kıyısındaki Mariupol’de bulunan çelik fabrikası Azovstal’a benzeyen bir yeraltı şebekesine sahip. Bazı yeraltı tesisleri yüzlerce metre yerin altına inerken bazıları da tesisin dışındaki alana kadar uzanıyor.
PJSC Artyomovsk Demir Dışı Metal İşleme Tesisi, Ukrayna’nın metalürji alanındaki lider kuruluşu olarak kabul ediliyordu ve BDT ülkelerindeki en büyük demir dışı haddelenmiş ürün üreticilerinden biriydi. Tesis, 100 metal sınıfından binin üzerinde standart boyutta ürün üretiyordu. Tesiste elektrik amaçlı bakır şeritler, kontak telleri, pirinç levhalar, plakalar, profiller, teller ve diğer ürünler üretiliyordu. Üretim artık tamamen durduruldu.
Gagin, fabrika alanının temizlenmesinde Azovstal’da uygulanan senaryoya başvurulabileceğini de göz ardı etmiyor. TASS’a verdiği demeçte Gagin, “AZOM büyük bir işletme, temizlenmesi gereken güçlü bir yeraltı altyapısı var. Saldırının karmaşıklığı açısından bir tür Azovstal. Taramalar muhtemelen Azovstal’ınkine benzeyecek” ifadelerini kullandı.
“Sonunda her şeyin yoluna gireceğini” de sözlerine ekleyen Gagin, “Kent zaten orada bulunan güçlerce, Soledar’ı alan ve haftalardır Artyomovsk’a taarruz eden güçler tarafından alınacak” diye konuştu.
Askeri analist Mihail Onufriyenko, Vzglyad gazetesine verdiği demeçte “Şu anda kuzeyden gelen Vagner, demir dışı metal işleme tesisine saldırıyor. Tesis neredeyse kentin merkezinde yer alıyor ve taarruz birlikleri, tesis alanında yavaş ve metodik bir biçimde ilerliyor. Bu tesisin ele geçirilmesi, Artyomovsk’un batı tarafındaki Ukrayna Silahlı Kuvvetlerini birliklerinin çöküşü anlamına gelecek ve kent savaşında doruk noktasını beraberinde getirecek” dedi.
Sanayi bölgelerindeki çatışmaların niteliklerine değinen uzman, “bu bölgelerdeki çatışmaların doğası gereği en karmaşık çatışmalar olduklarını” belirterek “Bence AZOM tesisi Azovstal’dan çok da farklı değil, tek fark ölçek ve orada sivillerin olmaması” yorumunu yaptı.
Onufriyenko, “Aynı zamanda her iki tesis de tipik Sovyet endüstriyel planına göre işliyor. Bu edenle taarruz gruplarının eğitimi ve motivasyonu çatışmalarda büyük rol oynuyor. Özellikle AZOM’da, çoğunlukla seferberlik kapsamında askere alınanlardan oluşan Ukrayna Silahlı Kuvvetleri birlikleri ile Vagner savaşçıları arasındaki fark belirgin olacak. Şirket, Soledar’da rüştünü çoktan ispatladı” ifadelerini kullandı.
Uzman, “AZOM işletmesinin yanı sıra Artyomovsk kent idaresinin etrafında da çatışmalar yaşanıyor. Kent etrafında da çatışmaların yaşandığı biliniyor. Tüm asfalt yollar menzile alındı; düşman, birliklerini tarlalarla korumaya çalışıyor ama ilkbaharda karların erimesi ve sıcak hava koşullarında bunu yapmak epey zor” diye ekledi.
Ayrıca Onufriyenko, “Kostyantinivka yolu üzerinde bulunan Krasnye etrafında da çatışmalar var. Kuzeyde Zaliznyanske köyü ele geçirildi ve Artyomovsk’tan Slovyansk giden yol üzerinde bulunan Orehovo-Vasilyevka’ya saldırılıyor. Bu yol, Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin ana ikmal hattı, ancak neredeyse üçte birini kontrolümüz altına almayı başarabildik, bu da düşmanın karşı saldırı teşebbüslerinin altını oyuyor” dedi.
Aynı zamanda Onufriyenko, “Seversk’teki Ukrayna Silahlı Kuvvetleri grubunun durumu daha da zorlaşıyor. Kentte mevzi savaşları yaşanırken Seversk bir şekilde unutuldu. Yakındaki yerleşim yerlerinin ele geçirilmesi, düşmanın pozisyonunu daha da kötüleştiriyor ve dış dünyayla bağlantısını koparıyor” diye konuştu.
Lugansk Halk Cumhuriyeti’nin eski Rusya Büyükelçisi Rodyon Miroşnik, Vzglyad gazetesine yaptığı açıklamada “En önemlisi, birliklerimiz AZOM tesisine çoktan girmiş durumda. Fakat sanayi bölgesini düşmandan temizlemek son derece zor. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri tarafından kullanılabilecek devasa cephanelikler, bomba sığınakları ve diğer pek çok altyapı var. Bu nedenle savaşçılarımızın fabrikayı temizlemek için ince işçilik yapması gerekecek” dedi.
Miroşnik, “Gelen manada düşman, Artyomovsk’ta rotasyon gerçekleştirme fırsatından neredeyse yoksun bırakıldı. Ukraynalı askerler tarlalardan ve çamurlu köy yollarından kaçmaya çalışıyor. Kentte toplam 10 bin kadar düşman gücü kaldı, ancak bunların en motive ve savaşa hazır birlikler olmadıkları aşikâr. Bu yüzden yakın vadede kazanın içine girme ihtimalleri yüksek” diye kaydetti.
Miroşnik, “AZOM ile Azovstal’ı karşılaştırmanın doğru olmadığı kanaatindeyim, özellikle de bu işletmeler arasındaki ölçek farkı göz önüne alındığında. Aynı zamanda bir sanayi tesisinde savaşmanın taktikleri oldukça açık; geçitten geçide temizlememiz gerekiyor. Düşman sığınaklarda, barınaklarda ve yeraltı geçitlerinde saklandığı için ağır silahlar burada bir fark yaratamaz. Dolayısıyla adamlarımız zor, esasen ‘manuel’ işler çıkarmak zorunda kalacaklar” değerlendirmesinde bulundu.